Ο Σύνδεσμος Πολεοδόμων Κύπρου (ΣΥ.ΠΟ.Κ.) και το ΕΤΕΚ διοργάνωσαν, με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Μέρας Πολεοδομίας, επιστημονική ημερίδα με θέμα «Νέα Γενιά Τοπικών Σχεδίων». Η ημερίδα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 10 Νοεμβρίου, στη Δημοσιογραφική Εστία, στη Λευκωσία. Την ημερίδα χαιρέτισαν η υπουργός Εσωτερικών Ελένη Μαύρου και ο υπουργός Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος Σοφοκλής Αλετράρης.

Ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου Στέλιος Αχνιώτης, σε χαιρετισμό του στην εκδήλωση, σημείωσε ότι «απομένουν ακόμα πολλά που πρέπει και οφείλουμε να κάνουμε για τη χωροταξική και πολεοδομική ανάπτυξη της Κύπρου. Κι αν θέλετε, ταυτόχρονα με φοβίζει, μήπως, τελικά, έχουμε επιτύχει πολύ λιγότερα από αυτά που θα μπορούσαμε. Ακόμα κι αν έχουν γίνει θετικά βήματα, είναι κρίσιμο να αναρωτηθούμε για ποιους λόγους πέντε δεκαετίες μετά τη συγγραφή της προηγούμενης αναφοράς, έχουμε να αντιμετωπίσουμε ακριβώς τα ίδια ζητήματα, τα ίδια εμπόδια και τις ίδιες ελλείψεις. Εάν όσες βελτιώσεις κι αν κάνουμε επιστρέφουμε πάντα στο ίδιο σημείο, ίσως αυτό να σημαίνει πως πρέπει αλλάξουμε ριζικά και σε βάθος τις διαδικασίες ρύθμισης και ελέγχου της ανάπτυξης».
Σχετικά με τα νέα Τοπικά Σχέδια ο πρόεδρος του ΕΤΕΚ έθεσε τέσσερα σημαντικά σημεία, για τα οποία, μεταξύ άλλων, ανέφερε:

Συμμετοχή του πολίτη
Η εισαγωγή της δημόσιας διαβούλευσης, η εισαγωγή συμμετοχικών και διάφανων διαδικασιών στη διαμόρφωση των νέων Τοπικών Σχεδίων, αποτελεί ένα ιδιαίτερα θετικό βήμα στη μέχρι τώρα πρακτική, το οποίο, αν αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να φέρει τις ριζικές αλλαγές που χρειαζόμαστε. Η συμμετοχή του πολίτη είναι ουσιαστική για τον πολεοδομικό σχεδιασμό. Η επίτευξη του στόχου των τοπικών σχεδίων όμως σε σχέση με τις προσδοκίες του, πιθανόν να διαφέρουν. Τα αποτελέσματα των Τοπικών Σχεδίων είναι μεσοπρόθεσμα μέχρι μακροπρόθεσμα και, συνεπώς, δεν είναι εύκολο να τα αντιληφθεί και να τα εκτιμήσει όποιος στοχεύει στο άμεσο όφελος από αυτά.
Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η ενημέρωση του πολίτη ή, καλύτερα, η εκπαίδευση του πολίτη στον σχεδιασμό, ούτως ώστε να αντιληφθεί τους λόγους για τους οποίους η κοινωνία πρέπει να είναι οργανωμένη σε μια φιλοσοφία αειφόρου ανάπτυξης για τις επόμενες γενιές. Αυτή η διαπίστωση ισχύει και για τους ίδιους τους φορείς που εμπλέκονται στη διαδικασία.

Πιστή εφαρμογή
Η προσπάθεια ενδυνάμωσης των κέντρων των πόλεων, μέσω της αύξησης της πυκνότητάς τους κρίνεται ιδιαίτερα θετική. Ο περιορισμός της αστικής διάχυσης, σε συνδυασμό με την εισαγωγή της περιβαλλοντικής αξιολόγησης των Τοπικών Σχεδίων, ενισχύουν την προσπάθεια για βιώσιμες πόλεις. Αυτό σημαίνει πόλεις περισσότερο συνεκτικές σε όλα τα επίπεδα, με μικρότερη κατανάλωση ενέργειας και δυνατότητα ανάπτυξης αποτελεσματικών δημόσιων συγκοινωνιών. Για να δημιουργηθεί όμως το αστικό περιβάλλον που περιγράφεται στα Τοπικά Σχέδια, βασική παράμετρος είναι η εφαρμογή τους. Συνεπώς το Κράτος θα πρέπει να αναλάβει δυναμικά μέτρα για την πάταξη της πολεοδομικής/οικοδομικής παρανομίας. Οι παράνομες οικοδομές δυστυχώς είναι πλέον ο κανόνας. Τις πλείστες φορές παρατηρούμε αδράνεια από τις Πολεοδομικές Αρχές, ενώ οι Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης απλώς παρακολουθούν την κατάσταση, αφού τις περισσότερες φορές ευνοούνται τα στενά τοπικά τους συμφέροντα, αγνοώντας το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον.

Θεσμικά πολεοδομικά εργαλεία
Δίχως τη θέσπιση κινήτρων και αντικινήτρων για την ανάπτυξη, τα Τοπικά Σχέδια αποδυναμώνονται. Τα δικαιώματα ανάπτυξης είναι εθνικό αγαθό και θα πρέπει να δίνονται με προσοχή, διαφάνεια, επιστημονική τεκμηρίωση και με γνώμονα το δημόσιο συμφέρον και την αειφόρο ανάπτυξη. Όταν το κράτος δίνει σε κάποια ιδιοκτησία δικαιώματα ανάπτυξης αναμένει ότι ο ιδιοκτήτης ή διαχειριστής της θα τα αξιοποιήσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Δυστυχώς, η νοοτροπία της κυπριακής κοινωνίας δεν βοηθά στο απλό αυτό ορθολογικό σκεπτικό. Αποτέλεσμα της μη ενεργοποίησης ζωνών εντός του ορίου ανάπτυξης είναι να δημιουργούνται πιέσεις για ενεργοποίηση νέων. Χωρίς, φυσικά, την εγγύηση ότι και οι νέες περιοχές δεν θα έχουν την ίδια τύχη με τις παλιές, να παραμένουν δηλαδή αδρανείς. Ειδικότερα στις παρούσες συνθήκες της οικονομικής κρίσης, πρέπει να ελαχιστοποιήσουμε τη σπατάλη παραγωγικής γης, πόρων και υποδομών. Το τέλος Πολεοδομικής Αναβάθμισης, η Μεταφορά Αναπτυξιακών Δικαιωμάτων, ο Αστικός Αναδασμός, η υψηλή φορολόγηση επί αδρανούσας γης, είναι σημαντικά εργαλεία στα χέρια μας που θα έπρεπε να είχαν εφαρμοστεί ταυτόχρονα με την πρώτη δημοσίευση των Σχεδίων Ανάπτυξης, για να εξασφαλιστεί η ορθολογική χρήση της γης και να καταστεί δυνατή η διασφάλιση χώρων κοινής ωφέλειας, με στόχο τη δημιουργία βιώσιμων πόλεων.

Ολιστική προσέγγιση
Τα Τοπικά Σχέδια δεν μπορούν να λειτουργούν ανεξάρτητα και αποσπασματικά. Πρέπει να έχουν συνεχή αναφορά στο ανώτερο και κατώτερο επίπεδο χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού αντίστοιχα, πρέπει να συνεργούν με το Σχέδιο για τη Νήσο και τα εξειδικευμένα Σχέδια Περιοχής.
Το σχέδιο για τη Νήσο θα καθορίσει τη γενική χωροταξική στρατηγική, τους συσχετισμούς ανάμεσα στη κοινωνικοοικονομική στρατηγική και τη χωροταξική πολιτική, το πλαίσιο αρχών και προσανατολισμού της ανάπτυξης και άλλα επιμέρους θέματα όπως τη γενική διάρθρωση του εθνικού οδικού δικτύου, την κατανομή του πληθυσμού, της απασχόλησης, τη χωροθέτηση των εγκαταστάσεων στρατηγικής σημασίας και των περιοχών περιβαλλοντικής προστασίας.